جراحی لاغری، یکی از موثرترین روش‌ها برای مدیریت چاقی مفرط و بهبود بیماری‌های مرتبط با آن، از جمله دیابت نوع ۲، است. دیابت، به‌ویژه نوع دوم، یکی از بیماری‌های شایع و خطرناک در جهان است که با افزایش وزن و چاقی ارتباط نزدیکی دارد. جراحی چاقی، به‌ویژه روش‌های اسلیو معده و بای‌پس معده، به دلیل تاثیر مثبت بر کنترل قند خون، به‌عنوان گزینه‌ای موثر برای درمان دیابت شناخته شده‌اند. در این مقاله به بررسی میزان موفقیت عمل لاغری در دیابت و نکات کلیدی برای بیماران می‌پردازیم. اگر به دنبال راهی برای مدیریت دیابت و بهبود سلامت خود هستید، با ما همراه باشید.
دیابت چیست و چرا با چاقی مرتبط است؟
دیابت بیماری مزمنی است که در آن بدن توانایی تولید یا استفاده صحیح از انسولین را ندارد. انسولین هورمونی است که گلوکز (قند خون) را تنظیم می‌کند. دیابت نوع ۲، که شایع‌ترین نوع دیابت است، با مقاومت به انسولین همراه است و اغلب در افراد با اضافه وزن یا چاقی مفرط دیده می‌شود. طبق تحقیقات سازمان جهانی بهداشت، چاقی خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را تا ۷ برابر افزایش می‌دهد. حدود ۲۵% از افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بالای ۳۵ دارند، به دیابت مبتلا می‌شوند.
چاقی باعث افزایش چربی‌های بدن، به‌ویژه در ناحیه شکم، می‌شود که مقاومت به انسولین را تشدید می‌کند. این وضعیت کنترل قند خون را دشوار کرده و نیاز به داروهای دیابت را افزایش می‌دهد. جراحی چاقی با کاهش وزن و تغییر در متابولیسم بدن، می‌تواند این چرخه را بشکند و به درمان دیابت کمک کند.
جراحی لاغری چگونه به درمان دیابت کمک می‌کند؟
جراحی لاغری، به‌ویژه روش‌های اسلیو معده و بای پس معده، با کاهش حجم معده و تغییر در سیستم گوارش، به کنترل قند خون و بهبود دیابت کمک می‌کند. این جراحی‌ها از دو طریق اثر می‌گذارند:
- کاهش وزن پایدار: کاهش وزن اضافی (۵۰-۸۰% در ۱-۲ سال) مقاومت به انسولین را کاهش می‌دهد.
- تغییرات هورمونی و متابولیک: این جراحی‌ها تولید هورمون‌هایی مانند گرلین (هورمون گرسنگی) را کاهش و هورمون‌های تنظیم‌کننده قند خون (مانند GLP-1) را افزایش می‌دهند، که به بهبود دیابت کمک می‌کند.
در میان روش‌های جراحی چاقی، اسلیو معده و بای‌پس معده به دلیل تاثیرات متابولیک قوی‌تر، برای بیماران دیابتی بیشتر توصیه می‌شوند.
میزان موفقیت جراحی لاغری در درمان دیابت
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که جراحی لاغری می‌تواند دیابت نوع ۲ را به‌طور قابل‌توجهی بهبود دهد یا حتی به‌طور کامل درمان کند. در ادامه، میزان موفقیت این جراحی‌ها بررسی شده است:
۱. جراحی بای پس معده
بای پس معده، که در آن یک کیسه کوچک از معده ایجاد شده و به روده کوچک متصل می‌شود، یکی از موثرترین روش‌ها برای درمان دیابت است. طبق مطالعه‌ای در Journal of the American Medical Association (JAMA, 2023)، حدود ۸۰% از بیماران دیابتی که تحت بای پس معده قرار گرفتند، شاهد بهبود کامل یا کاهش قابل‌توجه قند خون بودند. نیاز به داروهای دیابت (مانند انسولین یا متفورمین) در این بیماران کاهش یافت یا به‌طور کامل حذف شد.
بای پس معده نه‌تنها وزن را کاهش می‌دهد، بلکه جذب کالری و قند را محدود کرده و هورمون‌های تنظیم‌کننده قند خون را بهبود می‌بخشد. این روش درمان برای بیماران با BMI بالای ۳۵ و دیابت کنترل نشده پیشنهاد می‌شود.
۲. جراحی اسلیو معده
اسلیو معده، که در آن بخش بزرگی از معده برداشته می‌شود، نیز تاثیر قابل‌توجهی بر درمان دیابت دارد.
حدود ۶۰-۷۰% از بیماران دیابتی پس از اسلیو معده بهبود قابل‌توجه در قند خون را تجربه می‌کنند. کاهش وزن و تغییرات هورمونی باعث بهبود حساسیت به انسولین و کاهش نیاز به داروهای دیابت می‌شود. درمان دیابت با اسلیو معده باعث کاهش تولید هورمون گرلین و افزایش هورمون‌های تنظیم‌کننده قند خون، می‌شود. این روش برای بیماران با بی ام آی ۳۵-۴۵ که به دنبال روشی با عوارض کمتر هستند، مناسب است.
۳. مقایسه با سایر روش ها
روش‌های دیگر مانند باندینگ معده کمتر برای درمان دیابت توصیه می‌شوند، زیرا تاثیر متابولیک کمتری دارند. ASMBS (2024) گزارش می‌دهد که اسلیو و بای‌پس به دلیل اثرات قوی‌تر بر متابولیسم، گزینه‌های بهتری برای بیماران دیابتی هستند.
چه کسانی از جراحی لاغری برای درمان دیابت سود می برند؟
جراحی لاغری برای همه بیماران دیابتی مناسب نیست. کاندیدهای مناسب این جراحی شامل موارد زیر هستند:
- BMI بالای ۳۵: بیماران با چاقی درجه ۲ یا مفرط که دیابت نوع ۲ دارند.
- BMI 30-35 با دیابت کنترل‌نشده: در این گروه، جراحی متابولیک (مانند بای‌پس) می‌تواند موثر باشد.
- سابقه دیابت کوتاه‌مدت: بیمارانی که کمتر از ۵-۱۰ سال دیابت دارند، شانس بیشتری برای بهبود کامل دارند.
- تعهد به سبک زندگی جدید: رعایت رژیم غذایی، ورزش و پیگیری‌های پزشکی برای موفقیت ضروری است.
تغییرات سبک زندگی برای حفظ درمان دیابت
برای حفظ نتایج جراحی لاغری در درمان دیابت، بیماران باید تغییرات زیر را در سبک زندگی اعمال کنند:
- رژیم غذایی متعادل:
رژیم غذایی پس از جراحی چاقی شامل وعده‌های کوچک (۱۰۰-۱۵۰ گرم)، پروتئین بالا (۶۰-۸۰ گرم روزانه)، سبزیجات غیرنشاسته‌ای (هویج، کدو) و میوه‌های کم‌قند (توت‌ها) است. از غذاهای پرشکر و پرچرب که باعث نوسان قند خون می‌شوند، اجتناب کنید. - ورزش منظم:
حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی (مانند پیاده‌روی) و تمرینات مقاومتی در هفته به بهبود حساسیت به انسولین و حفظ وزن کمک می‌کند. - پیگیری پزشکی:
آزمایش‌های دوره‌ای قند خون، HbA1c و ویتامین‌ها برای پایش دیابت و سلامت کلی ضروری است. - مکمل‌های غذایی:
مصرف مولتی‌ویتامین، B12، آهن و کلسیم برای جلوگیری از کمبود مواد مغذی که ممکن است دیابت را تحت تاثیر قرار دهد، لازم است. - مدیریت استرس:
تکنیک‌های کاهش استرس مانند یوگا یا مدیتیشن به کنترل قند خون کمک می‌کند.
عوارض عدم رعایت سبک زندگی جدید
عدم تعهد به تغییرات سبک زندگی می‌تواند اثرات جراحی لاغری بر دیابت را کاهش دهد. عوارض رعایت عدم تعهد به سبک زندگی جدید بعد از جراحی چاقی شامل موارد زیر است:
- بازگشت دیابت: مصرف غذاهای پرشکر یا عدم ورزش می‌تواند قند خون را دوباره افزایش دهد.
- کمبود مواد مغذی: نخوردن مکمل‌ها باعث کم‌خونی یا ضعف عمومی می‌شود.
- مشکلات گوارشی: غذاهای نامناسب ممکن است باعث رفلاکس یا سندرم دامپینگ شود.
کلام آخر
جراحی لاغری، به‌ویژه اسلیو معده و بای پس معده، می‌تواند با کاهش وزن و بهبود متابولیسم، دیابت نوع ۲ را در ۶۰-۸۰% بیماران بهبود دهد یا حتی درمان کند. این جراحی نه‌تنها قند خون را کنترل می‌کند، بلکه کیفیت زندگی را ارتقا می‌دهد. اما موفقیت آن به تعهد به رژیم غذایی، ورزش و پیگیری‌های پزشکی بستگی دارد. اگر دیابت نوع ۲ دارید و به فکر جراحی لاغری هستید، همین امروز با تیم تخصصی دکتر محمدرضا مافی تماس بگیرید و مشاوره رایگان دریافت کنید. قدمی بزرگ به سوی سلامتی بردارید!
سوالات متداول
۱) آیا دیابت من کاملاً درمان می‌شود؟
در ۶۰-۸۰% موارد بهبود کامل یا کاهش نیاز به دارو دیده می‌شود.
۲) کدام جراحی برای دیابت بهتر است؟
بای پس معده معمولاً موثرتر از اسلیو است، اما انتخاب به شرایط بیمار بستگی دارد.
۳) چگونه از بازگشت دیابت جلوگیری کنم؟
رژیم غذایی متعادل، ورزش و پیگیری پزشکی منظم ضروری است.
۴) آیا با BMI 32 می‌توانم جراحی کنم؟
در صورت دیابت کنترل‌نشده، ممکن است کاندید باشید.
