تفاوت عمل اسلیو معده با سایر روش‌های جراحی چاقی

عمل اسلیو معده (Sleeve Gastrectomy) در حال حاضر محبوب‌ترین و پرطرفدارترین جراحی چاقی در ایران و جهان است؛ اما آیا واقعاً برای همه بهترین گزینه است؟ خیر! هر بیمار با توجه به BMI، سن، بیماری‌های همراه (به‌ویژه دیابت و رفلاکس)، عادات غذایی و سبک زندگی، نیاز به روش خاصی دارد. در این مقاله، بر اساس آخرین راهنماهای جهانی ASMBS/IFSO ۲۰۲۴–۲۰۲۵ و مطالعات منتشرشده در Journal of Obesity Surgery، عمل اسلیو معده را با تمام روش‌های رایج مقایسه می‌کنیم تا دقیقاً بدانید کدام روش برای شما مناسب‌تر است.

چرا مقایسه دقیق روش‌ های جراحی چاقی مهم است؟

انتخاب اشتباه روش جراحی می‌تواند منجر به کاهش وزن ناکافی، عوارض بیشتر، بازگشت وزن و نیاز به عمل مجدد (Revisional Surgery) شود. آمار جهانی سال ۲۰۲۴–۲۰۲۵ نشان می‌دهد که اسلیو معده ۵۹٪،  بای پس معده کلاسیک ۲۶٪، مینی بای پس ۹٪، ساسی ۴٪ و باندینگ معده کمتر از ۱٪ همراه با نتیجه مثبت است.

۱. عمل اسلیو معده

جراحی اسلیو معده، همچنان انتخاب اول اکثر بیماران است. مکانیسم عمل آن برداشتن ۷۵–۸۵٪ معده و تبدیل آن به یک لوله باریک (حجم نهایی ۱۰۰–۱۵۰ میلی‌لیتر) به همراه حذف بخش فوندوس (تولیدکننده هورمون گرلین = هورمون گرسنگی) است.
میزان کاهش وزن (EWL – Excess Weight Loss) آن به شرح زیر است:

• سال اول: ۶۰–۷۰٪
• سال پنجم: ۵۵–۶۵٪ (بهترین پایداری در مقایسه با باند)

فرایند عمل اسلیو معده

مزایا:

• تکنیک نسبتاً ساده و زمان عمل کوتاه (۴۵–۷۵ دقیقه)
• حفظ مسیر طبیعی عبور غذا (بدون بای‌پس روده)
• کاهش شدید اشتها (به‌دلیل حذف گرلین)
• کمبود ویتامین و مواد معدنی کمتر از روش‌های بای‌پس
• بازگشت‌پذیری نسبی (قابل تبدیل به بای‌پس در آینده)
• کمترین میزان مرگ‌ومیر در بین تمام روش‌ها (۰.۰۸٪)

معایب:

• غیرقابل بازگشت (معده برداشته شده)
• احتمال رفلاکس معده (GERD) در ۱۵–۲۵٪ بیماران (به‌ویژه در افرادی که از قبل رفلاکس داشتند)
• در BMI بالای ۵۵ ممکن است کاهش وزن کمتر از بای‌پس باشد

بهترین کاندید:

• BMI ۳۵ – ۵۵  افراد عادی
• BMI ۳۰ – ۳۵ در صورت بیماری زمینه‌ای
• افراد جوان تا میانسال
• کسانی که رفلاکس شدید ندارند
• افرادی که می‌خواهند عمل ساده‌تر و ریکاوری سریع‌تر داشته باشند

۲. بای ‌پس معده کلاسیک (Roux-en-Y Gastric Bypass)

بای پس معده کلاسیک، طلایی‌ترین روش برای دیابت و BMI خیلی بالاست. مکانیسم عمل آن
ایجاد کیسه بسیار کوچک ۱۵–۳۰ میلی‌لیتری به همراه بای‌پس ۱۰۰–۱۵۰ سانتی‌متر از روده است.

میزان کاهش وزن (EWL) آن به شرح زیر است:

• سال اول: ۷۰–۸۰٪
• سال پنجم: ۶۵–۷۵٪ (بهترین پایداری بلندمدت)

مزایا:

• قوی‌ترین اثر در درمان دیابت نوع ۲ (بهبود کامل یا قابل‌توجه در ۸۰–۹۰٪ بیماران)
• بهترین نتیجه در BMI بالای ۵۰ و سوپرچاقی
• کمترین احتمال بازگشت وزن در ۱۰ سال
• درمان قطعی رفلاکس معده (GERD)
• کنترل عالی پرخوری شیرینی (به‌دلیل سندرم دامپینگ)

معایب:

• جراحی پیچیده‌تر (۲ آناستوموز) و زمان طولانی‌تر (۱۲۰–۱۸۰ دقیقه)
• کمبود ویتامین و مواد معدنی شدیدتر (B12، آهن، کلسیم، ویتامین D)
• سندرم دامپینگ در ۴۰–۵۰٪ بیماران
• احتمال زخم مارجینال، انسداد روده و نشت آناستوموز

بهترین کاندید:

• BMI  بالای ۴۰ –۵۰
• دیابت شدید یا کنترل‌نشده
• رفلاکس معده شدید
• افرادی که شیرینی و فست‌فود زیاد مصرف می‌کنند

فرایند عمل بای پس معده

۳. مینی بای ‌پس معده (One Anastomosis Gastric Bypass – OAGB/MGB)

مکانیسم عمل آن ایجاد کیسه بلند و باریک به همراه فقط یک اتصال (آناستوموز) به روده در فاصله ۱۵۰–۲۵۰ سانتی‌متر است.

میزان کاهش وزن (EWL):

• سال اول: ۷۵–۸۵٪
• سال پنجم: ۷۰–۷۵٪ (بهتر از اسلیو، نزدیک به بای‌پس کلاسیک)

مزایا:

• زمان عمل کوتاه‌تر (۶۰–۹۰ دقیقه)
• کاهش وزن و درمان دیابت عالی (مشابه یا حتی بهتر از بای‌پس کلاسیک)
• عوارض فنی کمتر (فقط یک اتصال)
• بازگشت‌پذیری راحت‌تر از بای‌پس کلاسیک

معایب:

• احتمال رفلاکس صفراوی و التهاب مزمن معده
• کمبود ویتامین مشابه بای‌پس
• نگرانی بلندمدت درباره سرطان (هنوز ثابت نشده، اما بحث‌برانگیز)

بهترین کاندید:

• BMI  بالای ۴۰
• دیابت شدید
• افرادی که می‌خواهند کاهش وزن سریع‌تر و عمل ساده‌تر داشته باشند

۴. ساسی (SASI – Single Anastomosis Sleeve Ileal Bypass)

مکانیسم عمل ساسی شامل ترکیب اسلیو معده + بای‌پس انتهایی روده (شبیه بای‌پس بیلی‌پانکراس) است و میزان کاهش وزن (EWL) آن به شرح زیر است:

• سال اول: ۸۰–۹۰٪
• داده‌های ۵ ساله هنوز محدود هستند.

مزایا:

• قوی‌ترین اثر در درمان دیابت (تا ۹۵٪ بهبود کامل)
• کاهش وزن بسیار بالا
• جذب چربی و کالری بسیار کم

معایب:

• اسهال چرب و سوءجذب شدید
• کمبود پروتئین و ویتامین بسیار بالا
• بوی بد مدفوع و گاز
• هنوز به‌طور گسترده در راهنماهای جهانی تأیید نشده

بهترین کاندید:

دیابت بسیار مقاوم + BMI بالای ۴۵ (با آگاهی کامل از عوارض)

۵. باندینگ معده (Adjustable Gastric Band)

این روش تقریبا منسوخ شده و دیگر توصیه نمی‌شود. مکانیسم عمل آن شامل ایجاد حلقه سیلیکونی قابل تنظیم دور بالای معده است. میزان کاهش وزن (EWL) آن عبارتند از:

• سال اول: ۴۰–۵۰٪
• سال پنجم: ۳۰–۴۰٪ (بیشترین بازگشت وزن)

معایب:

• عوارض بسیار بالا (لغزش باند، فرسایش، نیاز به عمل مجدد در ۵۰–۶۰٪ موارد)
• کاهش وزن ناکافی
• در اکثر کشورهای پیشرفته دیگر انجام نمی‌شود

جدول مقایسه کامل روش‌ های جراحی چاقی

کدام روش جراحی چاقی برای شما مناسب است؟

اگر می‌خواهید درباره بهترین روش جراحی چاقی تصمیم‌گیری کنید، روش‌های جراحی را به صورت خلاصه آورده‌ایم.

• اسلیو معده → بهترین انتخاب برای اکثر افراد (BMI ۳۵–۵۵)، عمل ساده، ریکاوری سریع، عوارض قابل قبول
• بای‌پس کلاسیک → بهترین برای دیابت شدید، BMI بالای ۵۰، رفلاکس معده، پرخوری شیرینی
• مینی بای‌پس → تعادل عالی بین سادگی و قدرت (رقابت جدی با اسلیو در سال‌های اخیر)
• ساسی → فقط برای دیابت بسیار مقاوم و با آگاهی کامل از عوارض گوارشی
• باندینگ معده → دیگر توصیه نمی‌شود

سخن پایانی

اسلیو معده همچنان گزینه اول، اما نه برای همه! عمل اسلیو معده در سال ۲۰۲۵ همچنان به‌دلیل سادگی، ایمنی نسبی، کاهش وزن عالی و عوارض قابل مدیریت، انتخاب اول بیش از نیمی از بیماران و جراحان در جهان است. اما اگر دیابت شدید، BMI خیلی بالا یا رفلاکس دارید، بای‌پس یا مینی‌بای‌پس ممکن است نتایج بهتری برای شما داشته باشد.

برای اینکه دقیقاً بدانید کدام روش برای شرایط بدنی، بیماری‌ها و سبک زندگی شما ایده‌آل است، حتماً با جراح فوق‌تخصص چاقی و متابولیک مشورت کنید. تیم دکتر محمدرضا مافی با تجربه بیش از ۳۵۰۰ عمل موفق اسلیو، بای‌پس، مینی‌بای‌پس و ساسی، آماده است تا بهترین و شخصی‌سازی‌شده‌ترین روش را برای شما انتخاب کند.