عمل جراحی چاقی، یکی از موثرترین روش‌ها برای مبارزه با چاقی مفرط و بهبود بیماری‌های مرتبط مانند دیابت نوع ۲، فشارخون بالا و مشکلات مفصلی است. با این حال، این جراحی برای همه مناسب نیست و انجام آن در افراد فاقد شرایط، می‌تواند خطراتی مانند عوارض پزشکی یا نتایج نامطلوب به همراه داشته باشد. اگر به فکر جراحی لاغری هستید، آگاهی از اینکه چه کسانی نباید این عمل را انجام دهند، به شما کمک می‌کند تا تصمیم درستی بگیرید. در این نوشتار شرایطی که مانع انجام عمل جراحی چاقی می‌شوند، به‌صورت جامع و کاربردی بررسی می‌شود.
چرا انتخاب درست کاندید برای جراحی چاقی مهم است؟
عمل جراحی چاقی مانند اسلیو معده، بای‌پس معده یا باندینگ معده، روش‌هایی پیچیده هستند که نیازمند آمادگی جسمانی، روانی و تعهد به تغییرات سبک زندگی هستند. انجام این جراحی در افرادی که شرایط لازم را ندارند، می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند کمبود مواد مغذی، مشکلات گوارشی یا حتی عدم موفقیت در کاهش وزن شود. طبق تحقیقات ASMBS، انتخاب نادرست کاندیدها خطر عوارض را تا ۴۰% افزایش می‌دهد. در ادامه، شرایطی که مانع انجام جراحی کاهش وزن می‌شوند را توضیح می‌دهیم تا با آگاهی کامل تصمیم بگیرید.
۱. افرادی با شاخص توده بدنی (BMI) کمتر از ۳۰
شاخص توده بدنی (BMI) معیاری مهم برای تعیین کاندیداتوری عمل جراحی چاقی است که با تقسیم وزن (به کیلوگرم) بر مجذور قد (به متر) محاسبه می‌شود. افرادی که BMI آن‌ها کمتر از ۳۰ است، جزو گروه‌های زیر قرار می‌گیرند و معمولاً کاندید مناسبی برای جراحی لاغری نیستند.
- BMI بین ۱۸.۵ تا ۲۵ (وزن طبیعی): این افراد وزن سالمی دارند و نیازی به جراحی ندارند.
- BMI بین ۲۵ تا ۳۰ (اضافه وزن): این گروه اضافه وزن دارند، اما چاق محسوب نمی‌شوند. روش‌های غیرجراحی مانند رژیم غذایی و ورزش برای آن‌ها کافی است.
طبق Journal of Obesity Surgery، انجام عمل چاقی در این گروه خطر عوارض غیرضروری (مانند کمبود ویتامین یا رفلاکس معده) را افزایش می‌دهد. در عوض، این افراد می‌توانند با مشاوره تغذیه و ورزش وزن خود را مدیریت کنند. اگر BMI شما کمتر از ۳۰ است، با متخصص تغذیه مشورت کنید یا در صورت نیاز به رفع چربی موضعی، جراحی زیبایی مانند ابدومینوپلاستی را در نظر بگیرید.
۲. افرادی با BMI بین ۳۰ تا ۳۵ بدون بیماری‌های زمینه‌ای
افرادی که BMI آن‌ها بین ۳۰ تا ۳۵ است (چاقی درجه ۱) و هیچ بیماری زمینه‌ای یا محدودکننده زندگی مانند دیابت نوع ۲، فشارخون بالا، بیماری قلبی، نقرس یا مشکلات مفصلی ندارند، معمولاً کاندید جراحی کاهش وزن نیستند.
در این گروه، چاقی درجه ۱ اغلب با رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم و تغییرات سبک زندگی قابل‌کنترل است. انجام عمل جراحی چاقی در در افرادی که بیماری‌های دیگری ندارند، توجیه پزشکی ندارد و ممکن است خطرات غیرضروری ایجاد کند. مطالعات مرتبط نشان می‌دهد که جراحی در افراد با BMI 30-35 بدون بیماری‌های متابولیک، نتایج قابل‌توجهی نسبت به روش‌های غیرجراحی ندارد.
این افراد باید ابتدا روش‌های غیرجراحی مانند رژیم کم‌کالری (۱۲۰۰-۱۵۰۰ کالری روزانه) و ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی در هفته را امتحان کنند. در صورت عدم موفقیت، مشاوره با جراح چاقی برای ارزیابی بیشتر توصیه می‌شود.
۳. افرادی که تمام تلاش های غیرجراحی را امتحان نکرده اند یا تردید دارند
عمل جراحی چاقی بهترین گزینه برای افرادی است که روش‌های غیرجراحی مانند رژیم غذایی، ورزش و مشاوره تغذیه را به‌طور جدی امتحان کرده‌اند و نتیجه نگرفته‌اند. علاوه بر این، آمادگی روانی و تصمیم قاطع برای جراحی نیز ضروری است.
بیمارانی که هنوز رژیم‌های علمی یا برنامه‌های ورزشی منظم را دنبال نکرده‌اند، نباید مستقیماً سراغ جراحی لاغری بروند. توصیه می‌شود که بیماران حداقل ۶ ماه تلاش مداوم برای کاهش وزن غیرجراحی داشته باشند.
افرادی که درباره انجام عمل چاقی تردید دارند یا از تغییرات پس از جراحی (مانند رژیم غذایی محدود یا ورزش مداوم) مطمئن نیستند، کاندید مناسبی نیستند. مشاوره روان‌شناسی برای رفع تردیدها ضروری است.
با متخصص تغذیه و مربی ورزشی همکاری کنید. اگر همچنان تردید دارید، با مشاور روان‌شناسی یا جراح چاقی صحبت کنید.
۴. افراد با سنین نامناسب (زیر ۱۸ یا بالای ۷۰ سال)
سن یکی از عوامل مهم در تعیین کاندیداتوری برای جراحی چاقی است. گروه‌های سنی زیر معمولاً برای این جراحی مناسب نیستند:
- زیر ۱۸ سال (قبل از بلوغ): جراحی در کودکان و نوجوانان قبل از بلوغ به دلیل تاثیر بر رشد و عدم تکامل جسمانی توصیه نمی‌شود. در موارد نادر مانند چاقی مفرط با BMI بالای ۴۰ و بیماری‌های شدید، ممکن است با ارزیابی دقیق انجام شود.
- بالای ۷۰ سال: افراد مسن‌تر به دلیل کاهش توانایی بدن برای بهبودی و خطر عوارض (مانند مشکلات قلبی یا ریوی) معمولاً کاندید مناسبی نیستند. با این حال، در افراد سالم با BMI بالا و شرایط مناسب، ممکن است استثنا وجود داشته باشد.
برای نوجوانان، برنامه‌های کاهش وزن غیرجراحی تحت نظارت پزشک توصیه می‌شود. افراد بالای ۷۰ سال باید با پزشک متخصص برای ارزیابی خطرات مشورت کنند.
۵. افرادی بدون حمایت خانوادگی مناسب
عمل جراحی چاقی نیازمند مراقبت‌های پس از عمل و حمایت عاطفی و عملی است. افرادی که حمایت خانوادگی یا اجتماعی کافی ندارند، ممکن است در این مسیر با چالش مواجه شوند. پس از جراحی لاغری، بیماران نیاز به کمک در رژیم غذایی، پیگیری‌های پزشکی و مدیریت استرس دارند. عدم وجود یک همراه قابل‌اعتماد می‌تواند به عدم رعایت رژیم یا افسردگی منجر شود.
حمایت خانوادگی موفقیت طولانی‌مدت جراحی را تا ۶۰% افزایش می‌دهد. قبل از جراحی، شبکه حمایتی خود (خانواده، دوستان یا گروه‌های حمایتی بیماران چاقی) را تقویت کنید. در صورت نبود حمایت، با مشاور روان‌شناسی برای مدیریت این چالش مشورت کنید.
روش های جایگزین برای افراد غیرکاندید
اگر به دلایل ذکرشده کاندید عمل جراحی چاقی نیستید، نگران نباشید! روش‌های غیرجراحی و جایگزین می‌توانند به کاهش وزن و بهبود سلامت کمک کنند؛ این روش‌ها شامل موارد زیر است:
- رژیم غذایی متعادل: تحت نظر متخصص تغذیه، رژیم کم‌کالری (۱۲۰۰-۱۵۰۰ کالری روزانه برای زنان، ۱۵۰۰-۱۸۰۰ برای مردان) را دنبال کنید.
- ورزش منظم: حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی (مانند پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری) و تمرینات مقاومتی در هفته داشته باشید.
- مشاوره رفتاری: برای تغییر عادات غذایی و مدیریت استرس با روان‌شناس یا مشاور تغذیه همکاری کنید.
- جراحی زیبایی: برای افرادی با BMI زیر ۳۰ و چربی موضعی، ابدومینوپلاستی یا لیپوساکشن گزینه‌های مناسبی هستند.
- داروهای کاهش وزن: در برخی موارد، داروهای موردتایید پزشک می‌توانند به کاهش وزن کمک کنند.
نکات مهم برای تصمیم گیری درباره جراحی چاقی
اگر مطمئن نیستید که کاندید عمل جراحی چاقی هستید یا خیر، این نکات به شما کمک می‌کند:
- مشاوره با جراح متخصص: با جراح چاقی مشورت کنید تا BMI، بیماری‌های همراه و شرایط شما ارزیابی شود.
- ارزیابی روانی: آمادگی روانی برای تغییرات سبک زندگی را بررسی کنید.
- آزمایشات پزشکی: آزمایش خون، نوار قلب و سونوگرافی برای اطمینان از سلامت کلی ضروری است.
- تلاش غیرجراحی: حداقل ۶ ماه رژیم و ورزش را امتحان کنید.
- حمایت اطرافیان: حمایت خانواده یا دوستان را برای دوران پس از جراحی جلب کنید.
سخن پایانی
عمل جراحی چاقی روشی عالی برای افرادی با چاقی مفرط (BMI بالای ۴۰ یا چاقی درجه ۲ (BMI 35-40) با بیماری‌های همراه است. اما افرادی با BMI زیر ۳۰، بدون بیماری‌های زمینه‌ای، بدون تلاش کافی برای کاهش وزن غیرجراحی، سنین نامناسب یا بدون حمایت خانوادگی، کاندید مناسبی نیستند. اگر در این گروه هستید، روش‌های غیرجراحی مانند رژیم، ورزش و مشاوره تغذیه را امتحان کنید. برای اطمینان از وضعیت خود، همین امروز با تیم تخصصی دکتر محمدرضا مافی تماس بگیرید و مشاوره رایگان دریافت کنید. سلامتی و تناسب اندام شما در اولویت است!
سوالات متداول
۱) آیا با BMI 28 می‌توانم جراحی کنم؟
خیر، مگر اینکه شرایط خاصی مانند دیابت شدید وجود داشته باشد.
۲) اگر درباره عمل جراحی چاقی تردید داشته باشم، چه کنم؟
با مشاور روان‌شناسی یا جراح چاقی صحبت کنید تا انتظارات خود را روشن کنید.
۳) آیا افراد مسن می‌توانند جراحی کنند؟
بالای ۷۰ سال معمولاً توصیه نمی‌شود، مگر در موارد خاص با سلامت خوب.
۴) چگونه حمایت خانواده را برای عمل چاقی جلب کنیم؟
با خانواده درباره نیازهای پس از جراحی صحبت کنید یا به گروه‌های حمایتی بپیوندید.
